Stratejinin Kavramsal Yolculuğu – 3: Yönetimde Strateji

Strateji kelimesinin yönetim alanında kullanımını 1920’lere kadar götürebilmek mümkündür. Henüz 1920’li yılların başında Harvard İşletme Okulu’nda “Harvard Politika Modeli” adı altında özel sektör işletmeleri için stratejik planlama metodolojisinin geliştirildiği görülmektedir. Bu metodolojide strateji, işletmeyi ve onun faaliyetlerini tanımlayan, sahip olduğu kaynakları, üst yönetimi, pazar bilgilerini, sosyal sorumlulukları birleştiren, örgütsel rotayı belirleyen ve doğru hamlelerle hayata geçirilirse ekonomik çıktıları iyileştiren amaç ve politikalar olarak anlatılmıştır.

1944 yılında hem iktisatçı hem de matematikçi olan iki bilim adamı V. Neumann ve O. Morgenstren Theory of Games and Economic Behavior adlı eserlerinde, strateji kavramını kişi ekonomisi açısından ele almıştır. Bu çerçevede rakibine karşı üstünlük sağlamaya çalışan iki oyuncunun rasyonel davranışlarını sistematik bir şekilde açıklamışlardır. Buradaki temel varsayım ise, rakiplerin birbirlerinin alternatif davranış tarzlarını bildikleri ve kendi faydalarını azamileştirecek kararları aldıklarıdır. Bu varsayım bir anlamda satrançta olduğu gibi tam belirlilik şartlarına göndermede bulunuyordu. Her ne kadar ekonomik ve sosyal yaşamda bu varsayımın geçerli olamayacağı aşikâr olsa da, Neuman ve Morgenstren strateji kavramının sosyal bilimlerde yer edinmesi açısından önemli katkı sunmuşlardır bir katkı sunduğu kabul edilmektedir.

V. Neumann
V. Neumann O. Morgenstren ile birlikte Theory of Games and Economic Behavior
chandler
Alfred D. Chandler Strategy and Structure

Peter Drucker’in 1946 yılında kaleme aldığı Concept of the Corporation adlı eseri de stratejik düşünmenin ve düşüncenin akademik camiada konuşulmasını sağlayan önemli eserler arasında gösterilmektedir.

1962 yılında Strategy and Structure adlı eseriyle modern anlamda stratejik yönetime ilişkin ilk çalışmayı gerçekleştiren Alfred D. Chandler stratejiyi; “işletmede uzun dönemli amaç ve hedefleri belirleme ve bu amaçları gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyulan kaynakları tahsis ederek uygun faaliyet programlarını hazırlama” olarak tanımlarken; bu alanda önemli çalışmalara imza atan bir diğer kişi olan J. Brian Quinn ise stratejiyi “amaçlar ve politikalar bütünü olarak görmüş ve belli başlı amaçlar, politikalar ve faaliyetlerden oluşan model” olarak tanımlamıştır.

Stratejik yönetimle ilgili önemli çalışmaları bulunan bir diğer yazar olan Igor Ansoff ise strateji tanımını yaparken ikili bir ayrıma gitmekte ve saf strateji ve genel strateji olarak değerlendirmektedir. Ona göre saf strateji, işletmenin bir eylemi ya da belirli eylemler dizisidir. Genel ya da diğer adıyla karma strateji ise, işletmenin belirli bir durum karşısında hangi tür saf stratejiyle yoluna devam edeceğini gösteren istatistiki bir karar kuralıdır.

Küresel rekabet ortamı içerisinde strateji, işletmenin sürekli gelişimini destekleyen ve ona gelecek odaklı hareket mekanizması kazandıran yönetsel bir süreçtir. Yöneticilerin de bu süreci ve gerekliliklerini algılamaları ve stratejiyi nasıl formüle edeceklerini bilmeleri gerekmektedir.

ansoff
Igor Ansoff The New Corporate Strategy (1988)